O ίλιγγος αποτελεί μαζί με τον πονοκέφαλο ένα από τα πλέον συνηθισμένα νευρολογικά συμπτώματα στην ενήλικη ζωή. Το 25% των ασθενών που επισκέπτονται το τμήμα επειγόντων περιστατικών στα νοσοκομεία ,αναφέρουν τον ίλιγγο ως κύριο ενόχλημα τους ,ενώ το ποσοστό αυτό φτάνει το 40% στους ηλικιωμένους.

Με τον όρο ίλιγγο εννοούμε την ψευδαίσθηση της κίνησης, ενώ το σώμα παραμένει ακίνητο. Αυτό εκδηλώνεται  με το αίσθημα της περιστροφής του περιβάλλοντος η του ίδιου ατόμου στο χώρο. Ο ασθενής νιώθει ότι βρίσκεται στη δίνη ενός κυκλώνα, ενώ συχνά εμφανίζεται έντονη ναυτία και αστάθεια στη βάδιση.

Η διάγνωση του ιλίγγου απαιτεί νευροωτολογικό έλεγχο από ειδικούς για τον προσδιορισμό των αιτιών του, πριν δοθεί οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή για θεραπεία. Ευτυχώς, όμως, ο ίλιγγος δεν αποτελεί για τη ζωή κατάσταση μια απειλητική, ωστόσο, επηρεάζει σοβαρά την ποιότητα της ζωής. Για να γίνουν, όμως, αντιληπτές οι αιτίες της διαταραχής της ισορροπίας και της ζάλης θα αναλυθούν παρακάτω συνοπτικά τα βασικά στοιχεία του μηχανισμού της ισορροπίας. Η φύση έχει καταφέρει να δημιουργήσει ένα μηχανισμό που αφ’ ενός φροντίζει να μας κάνει να διατηρούμε την όρθια στάση και αφ’ ετέρου να ρυθμίζουμε τη βάδιση και τις αλλαγές της θέσης μας. Ο ίλιγγος είναι κατά μεγάλο ποσοστό λαβυρινθικής αιτιολογίας. Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο όργανα ισορροπίας, οι λαβύρινθοι, οι οποίοι βρίσκονται σε κάθε αυτί και στέλνουν πληροφορίες στα κέντρα ισορροπίας του εγκέφαλου. Οι πληροφορίες που στέλνονται είναι βασικές για την διατήρηση της ισορροπίας του σώματος και κάθε φορά που κάποιος από τους δύο λαβύρινθους ερεθίζεται ή παρουσιάζει βλάβη της λειτουργίας του , δημιουργείται διαταραχή της ισορροπίας των ερεθισμάτων που στέλνονται στο κέντρο του εγκεφάλου, ο οποίος τα ερμηνεύει ως κίνηση και το αποτέλεσμα είναι αίσθημα ζάλης, περιστροφής, αστάθεια στη βάδιση, απώλεια στήριξης, πολλές φορές και με την συνοδεία πιθανότατα ναυτίας και εμέτων.

Που οφείλεται ο ίλιγγος

Ο ίλιγγος οφείλεται συνήθως σ’ ένα ποσοστό 80% σε ενδολαβυρινθικές βλάβες ή σε βλάβες της αιθουσαίας οδού, ενώ σ’ ‘ένα μικρότερο ποσοστό οφείλεται σε βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος, σκλήρυνση κατά πλάκας, αγγειακά εμφράγματα ή αιμορραγίες του εγκεφάλου, όγκοι, αποστήματα εγκεφάλου, ψυχογενή αίτια, παρενέργειες από φάρμακα, υπογλυκαιμία. Για λόγους ευκολίας χωρίζουμε τα αίτια σε περιφερικής αιτιολογίας όταν η βλάβη βρίσκεται στο λαβύρινθο και σε κεντρικής αιτιολογίας όταν η βλάβη είναι στα κέντρα ισορροπίας στον εγκέφαλο παρεγκεφαλίτιδα, στέλεχος,

Διάγνωση του ιλίγγου

Η διάγνωση της αιτίας ενός ιλίγγου μπορεί να γίνει από έναν νευρολόγο η ΩΡΛ. Για να διαγνωστεί ο ίλιγγος απαιτείται αναλυτικό ιστορικό και ακοολογικό έλεγχο που θα συμπεριλαμβάνει και δοκιμασίες πρόκλησης ιλίγγου που τις περισσότερες φορές θα δώσουν στοιχεία για το σύστημα που έχει πάθει βλάβη: οπτικό, αιθουσαίο, παρεγκεφαλιδικό, σωματο-αισθητικό. Το ιστορικό μπορεί να αποτελεί και το 50% της διάγνωσης. Η κλινική εξέταση περιλαμβάνει τη στάση και κίνηση του ασθενούς με συγκεκριμένες δοκιμασίες και την πλήρη ωτορινολαρυγγολογική εξέταση.

Πώς αντιμετωπίζεται ο ίλιγγος

Η θεραπεία ενός ιλίγγου διακρίνεται στη συμπτωματική που έχει σκοπό την ανακούφιση του ασθενούς από τις ενοχλήσεις και την αιτιολογική που έχει σκοπό την εξάλειψη της αιτίας αυτών. Η συμπτωματική θεραπεία περιλαμβάνει τη χορήγηση φαρμάκων από το στόμα η ενδοφλέβια κορτιζόνη η αντιβίωση και την εκμάθηση ασκήσεων από το νευρικό σύστημα. Η αιτιολογική θεραπεία μπορεί να αφορά τη διενέργεια χειρουργείου. Τα φάρμακα χορηγούνται όταν ο ίλιγγος βρεθεί σε οξεία φάση και είναι συνήθως είναι τα αντισταμινικά, τα αντιεμετικά και τα κατασταλτικά του λαβυρίνθου. Αυτά τα φάρμακα παρότι βελτιώνουν στην οξεία φάση τα συμπτώματα, στη χρόνια φάση τα επιδεινώνουν, επειδή εμποδίζουν το κεντρικό νευρικό σύστημα να αναπτύξει μηχανισμούς εξισορρόπησης της βλάβης γι’ αυτό σύμφωνα με την οδηγία του θεράποντος ιατρού θα πρέπει να διακόπτονται.

Η αντιμετώπιση της πάθησης εξαρτάται από τα αίτια:

  • Αν πρόκειται για πάθηση του λαβύρινθου με την κατάλληλη αγωγή και με ειδικές ασκήσεις που θα υποδείξει ο ωτορινολαρυγγολόγος ο ασθενής θα επανέλθει στη φυσιολογική του κατάσταση.
  • Αν οφείλεται σε επεισόδια υπότασης, καρδιαγγειακά ή προβλήματα του νευρικού συστήματος, αυτά αντιμετωπίζονται με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή και
  • Αν οφείλεται σε προβλήματα όρασης (μυωπία, πρεσβυωπία κ.τ.λ.) χρειάζεται αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών από οφθαλμίατρο, ιδίως όταν η ζάλη παρουσιάζεται κατά τη διάρκεια έντονης άσκησης των ματιών (διάβασμα, παρακολούθηση τηλεόρασης, γράψιμο στον ηλεκτρονικό υπολογιστή).
  • Αν οφείλεται σε προβλήματα του αυχένα (στένωση, δισκοπάθεια κ.τ.λ.) τότε η αντιμετώπιση γίνεται με τη χορήγηση αναλγητικών και αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, η ακόμα και με φυσικοθεραπεία.
  • Η φαρμακευτική αγωγή ανακουφίζει σε περιπτώσεις οξείας κρίσης από τα συμπτώματα, ενώ ειδικά φάρμακα αποκαθιστούν τη βλάβη στο αιθουσαίο σύστημα.
  • Η χειρουργική θεραπεία ενδείκνυται σε ειδικές περιπτώσεις όπως στο συρίγγιο του λαβύρινθου

Η θεραπεία αντιρρόπησης είναι ένα πρόγραμμα ασκήσεων που εφαρμόζεται σε διαφορές παθήσεις του αυτιού και έχει σκοπό να προσφέρει αντιστάθμισμα των ενοχλημάτων μέσω εκπαίδευσης του νευρικού συστήματος. Οι ασκήσεις έχουν σαν σκοπό να βοηθήσουν τον εγκέφαλο ‘’εκπαιδεύοντάς τον’’ να αγνοεί τα ερεθίσματα που προκαλούν ίλιγγο. Οι ασκήσεις  περιλαμβάνουν καθημερινή επανάληψη των κινήσεων του κεφαλιού και του σώματος που προκαλούν ίλιγγο με συνέπεια σιγά- σιγά το σύμπτωμα αυτό να υποχωρεί. Η εφαρμογή τους πρέπει να γίνεται τουλάχιστον τρεις φορές την ημέρα με συνολική διάρκεια πέντε λεπτών. Για να αρχίσει η αντιρρόπηση αποτελεσματικά οι ασκήσεις αυτές πρέπει να γίνονται για ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3 μηνών.

Υπάρχουν ορισμένα πράγματα που μπορούν να γίνουν ώστε οι ασθενείς να αποφεύγουν τις προσβολές του ιλίγγου .

Θα πρέπει να:

  1. Σταματήσουν το κάπνισμα,
  2. Σταματήσουν τη κατανάλωση αλκοόλ,
  3. Ελαττώσουν το αλάτι,
  4. Σταματήσουν την αλόγιστη κούραση,
  5. Το άγχος επιδεινώνει τον ίλιγγο,
  6. Αποφεύγουν την απότομη έγερση του κεφαλιού,
  7. Αποφεύγουν τις απότομες κινήσεις.